گفت‌وگو با ژان‌میشل فرودون، منتقد فیلم و سردبیر سابق «کایه دو سینما»/ موفقیت‌های بزرگ‌تری در انتظار سینمای ایران است

رابطه‌ی هنر و سیاست را چه‌طور می‌بینید؟ اصلاً ارتباطی وجود دارد؟

فکر می‌کنم ارتباطی وجود دارد و باور دارم که سینما راه خوبی برای گفت‌وگو با دیگران و طراحی ایده‌هاست. سینما به ما کمک می‌کند تا چگونگی عملکرد سیاست را درک کنیم. به نظرم بسیار ضروری است که بفهمیم سیاست چه‌طور هنر، جامعه و شیوه‌ی تفکر آدم‌ها را متأثر می‌کند. این یک واقعیت مهم است که در بیش‌تر کشورهای جهان، سیاست‌های سینمایی توسط حکومت‌ها وضع می‌شوند. پس در سینما به طور خودکار شاهد حضور سیاست هستیم و این موضوع ارتباط این دو را بهتر روشن می‌کند. اگر سینما یعنی میزانسن، پس سیاست هم میزانسن است.

درباره رابطه‌ی هنرمندان و سیاستمداران چه نظری دارید؟

فکر می‌کنم هنرمند می‌تواند توجه مردم را به سیاستمداران خوب، معطوف کند. منظورم از سیاستمدار خوب کسی است که استراتژی‌های درست و منطقی داشته باشد. اگر شما نویسنده و کارگردان خوبی باشید، خودتان هم باید استراتژی ثمربخشی را دنبال کنید و به‌واسطه‌ی آن مردم را به گوش فرا دادن، دیدن و خواندن ترغیب کنید.

تقسیم جشنواره فیلم فجر به دو بخش ملی و بین‌المللی ایده‌ی خوبی بود؟

فکر می‌کنم اتفاق غم‌انگیزی است چون وقتی ما و فیلم‌سازان مشهور به ایران می‌آییم، دوست داریم فیلم‌های ایرانی تماشا کنیم و مردمان این سرزمین را ببینیم. اگر فیلم‌های ایرانی بیش‌تری به نمایش گذاشته شوند، خارجی‌های بیش‌تری دوست دارند به جشنواره فجر بیایند. فکر می‌کنم خیلی بهتر است یک جشنواره یکپارچه برگزار شود تا دو جشنواره مجزا.

پیش از این هم به ایران و جشنواره فجر آمده بودید. در این باره توضیح می‌دهید؟

به یاد دارم که نوزده سال پیش با کیارستمی عضو هیأت داوران بودم؛ وقتی جشنواره در یک زمان و در قالب یک رویداد سینمایی برپا می‌شد. آن نوع جشنواره برای من جالب‌تر است و همان طور که گفتم مهمانان دوست دارند ایرانی‌ها را ببینند و با شهر و مردمانی مواجه شوند که واقعاً دوست دارند به جشنواره بروند و فیلم تماشا کنند. حالا اگر به خیابان بروید و از مردم درباره جشنواره سؤال کنید، می‌بینید که بیش‌تر آدم‌ها از برگزاری این رویداد بی‌خبرند.

معمولاً درباره فیلم‌های خاصی دست به قلم می‌شوید؟

من درباره همه‌ی فیلم‌هایی می‌نویسم که در فرانسه روی پرده می‌روند. البته به طور طبیعی دوست دارم درباره فیلم‌هایی بنویسم که دوست‌شان هم دارم.

سینمای گذشته و امروز ایران را چه‌طور می‌بینید؟

فکر می‌کنم عباس کیارستمی کارگردان و هنرمند بزرگ سینمای ایران و جهان است که تکرار نخواهد شد و هرگز کسی مثل او ظهور نخواهد کرد. همان طور که می‌دانید این روزها اصغر فرهادی پیشگام سینمای ایران است اما فیلم‌های او در زمره آثار محبوب من قرار نمی‌گیرند. به نظرم آن‌چه کیارستمی را از دیگران متمایز می‌کند، عمق آثارش است و این همان عنصری است که در آثار دیگر فیلم‌سازان ایرانی غایب است. این همان دلیل علاقه‌ی چشمگیر من به آثار کیارستمی است.

نظرتان درباره قوانین و محدودیت‌های خاص چیست؟ آیا آن‌ها بر نحوه‌ی انتخاب فیلم‌های یک جشنواره تأثیر می‌گذارند؟

نه. ما کارگردان‌های ایرانی بسیاری را می‌شناسیم که با فیلم‌های فوق‌العاده‌شان جوایز مختلفی را در سراسر جهان به دست آورده‌اند. فیلم‌سازان بزرگی مانند پناهی، فرهادی، جلیلی، مخملباف و خیلی‌های دیگر ثابت کرده‌اند که وقتی شما هنرمند بزرگی باشید، می‌توانید راهی را برای رسیدن به موفقیت پیدا کنید.

دومین اسکار فرهادی برای فیلمی به دست آمد که تولید مشترک با کشور فرانسه است. آیا این اتفاق می‌تواند به تولیدهای مشترک بیش‌تری بینجامد؟

ایران همیشه با فرانسه تولیدهای مشترک سینمایی داشته است و فکر می‌کنم اسکار فرهادی بر حجم این همکاری‌ها می‌افزاید.

درباره تأثیرش بر سینمای ایران چه نظری دارید؟

فکر می‌کنم اولین اسکار فرهادی که برای «جدایی» به دست آمد، الهام‌بخش فیلم‌سازان جوان زیادی شد. اما برای قضاوت درباره دومین تندیس طلایی هنوز خیلی زود است.

و حرف آخرتان؟

موفقیت‌های بزرگ‌تری در انتظار سینمای ایران است.

آدرس سایت رسمی جشنواره جهانی Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Film@Fajriff.com است.

سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، ۸-۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ (۲۱ تا ۲۸ آوریل ۲۰۱۷) به دبیری رضا میرکریمی در تهران برگزار می‌شود.