در ابتدای این مراسم که با استقبال پر شور جمعی از خانواده‌ی سینما، رسانه‌های گروهی و هم‌چنین علاقه‌مندان همراه بود، ناصر صفاریان، دبیر کانون فیلم خانه سینما ضمن ابراز خوش‌حالی از تداوم برگزاری نکوداشت‌ها، «معنای واقعی گوشه‌های کم‌پیدای سینمای ایران» را «غفلت از توجه به برخی چهره‌های هنری» دانست و افزود: «بسیار خرسندیم که این مجموعه برنامه در حال تبدیل به روالی است که در آینده‌ی نزدیک احتمالاً به‌صورت مستمر ادامه خواهد داشت.» وی گفت: «سعی ما بر این است که از شهریورماه و پس از پایان جشن خانه سینما دست‌کم ماهی یک‌بار این برنامه را برگزار کرده و از چهره‌های مهجور و کم‌تر دیده شده‌ی سینمای ایران قدردانی کنیم.»
در ادامه‌ی جلسه، امیر پوریا، مجری و طراح «گوشه‌های کم‌پیدای سینمای ایران» نکوداشت افرادی از رشته‌های مختلف سینما که به گفته‌ی او ممکن است به دلایل مختلف، از جمله مشکلات جسمانی، کهولت و مسائلی از این قبیل، در سایه قرار گرفته باشند را هدف اصلی این برنامه دانست و افزود: «متاسفانه در سال‌های اخیر، توصیه و تاکید بر قدردانی از هنرمندان زنده و در قید حیات، به یک شعار توخالی، و آن‌هم در حد نظرهای کوتاه و یک‌خطی در فضای مجازی تبدیل شده اما همه‌ی ما باید بکوشیم تا برای رفع این مساله کاری انجام دهیم.»
وی افزود: «در این مجموعه برنامه از افرادی یاد خواهد شد که برخی از آن‌ها مدت‌هاست فعالیت حرفه‌ای ندارند و به همین دلیل ناخواسته در سایه قرار گرفته‌اند. افرادی که در خاطرات و البته تحلیل‌های ما از سینمای ایران حضوری دائم و همیشگی دارند.»
پوریا گفت: «آقای فردوس کاویانی که از مدت‌ها قبل به دلیل ابتلا به بیماری پارکینسون از ادامه‌ی فعالیت حرفه‌ای بازمانده‌اند، یکی از افراد موثر در خانواده‌ی سینماست که مرور کارنامه‌ی فعالیت ایشان، تنها یکی از موارد قابل بررسی در برنامه‌ی امروز به حساب می‌آید.»
وی هم‌چنین گفت: «آقای کاویانی، از بهار 96 و زمان برگزاری «جشن بازیگر» در مجامع فرهنگی دیگری حاضر نشده‌اند و از آن زمان تا کنون نگرانی نسبت به سلامتی ایشان ابعاد بیش‌تری پیدا کرده است.»
پوریا سپس با اشاره به «لزوم قدردانی و پاس‌داشت کارنامه‌ی حرفه‌ای افراد به عنوان یکی از اهداف خانه سینما» گفت: «خوش‌بختانه حال عمومی آقای کاویانی خوب است و این روزها با وجود مشکلات جسمانی که برای ایشان به وجود آمده، در منزل و در کنار اعضای خانواده، دوران نقاهت را سپری می‌کنند.»
وی هم‌چنین در بخش پایانی مقدمه‌ی برنامه، با ذکر خاطره‌ای از زنده‌یاد علی معلم در حاشیه‌ی آخرین حضور او در مراسم جشن حافظ گفت: «پیشنهاد مرحوم معلم این بود که «بیایید عادت کنیم برای همدیگر دست بزنیم.» و برگزاری مراسمی از این قبیل، تلاشی هرچند کوچک برای تحقق بخشیدن به این آرزوی اوست.»
عشق به مردم و درمان‌بخش زندگی آن‌ها
بخش بعدی برنامه به صحبت‌های مسعود جعفری‌جوزانی درباره‌ی فردوس کاویانی اختصاص داشت. وی که به عنوان نخستین مهمان پشت تریبون قرار گرفته بود، ضمن ابراز خرسندی از رویارویی با جمعیتی که برای قدردانی از فعالیت‌های این بازیگر قدیمی تئاتر، سینما و تلویزیون ایران به خانه سینما آمده بودند گفت: «اغلب هنرمندان دارای ابزاری هستند که با آن، هنر خود را ابراز می‌کنند اما بازیگر با تمام جسم و جان، احساس، شعور و مهم‌تر از همه با قلب خود به آفرینش هنری می‌پردازد؛ و این تفاوتی است که میان یک بازیگر خوب و یک هنرمند بازیگر وجود دارد.»
وی گفت: «در هنر بازیگری، خالقِ اثر هنری و ابزارِ ساختِ اثر با هم یکی می‌شوند. آن‌ها جسم و جان خود را در اختیار پدیدآورندگان آثار هنری می‌گذارند و با هنری که ارائه می‌دهند کاری می‌کنند تا آن‌ها شاهد یکی از ناب‌ترین شیوه‌های خلاقیت و خلق اثر هنری باشند.»
جعفری‌جوزانی افزود: «اکنون دهه‌هاست فردوس کاویانی با تکیه بر تجربه و هم‌چنین اندیشیدن بر مسائل زندگی، از وجود خود مایه گذاشته و هنر آفریده تا ما را با مصائب زندگی آشنا کرده و از رنجی که انسان با آن روبه‌رو است بکاهد.»
وی هم‌چنین با معرفی کاویانی به عنوان کسی که تماشاگران را به گفته‌ی او با «مسلکِ اخلاق» آشنا کرد گفت: «کاویانی همواره ما را وادار کرده تا از تجربه‌ی دیگران بیش‌ترین بهره را برده و به عمر مفید خود بیفزاییم. او برخلاف افراد خودشیفته‌ای که این روزها به ضرب و زورِ پول‌های بادآورده مطرح شده و می‌شوند، بی هیچ ادعایی از جسم و جان خود مایه گذاشت و ما را به این حقیقت رساند که هرکس به مردم مهر بورزد و برای رستگاری دیگران کوشش کند، دوست اهورمزدا و درمان‌بخش زندگی مردم خواهد بود.»
مربیِ نظم و ادب و جدیّت
سخنران بعدی مراسم نیز حمید جبلی، همکار قدیمی فردوس کاویانی بود. جبلی در این بخش با اشاره به جای بسیار خالی او در این مراسم نکوداشت گفت: «ما به عنوان بازیگر، از پند و اندرز دیگران چیزی یاد نمی‌گیریم بلکه از رفتار همدیگر می‌آموزیم؛ و این همان چیزی است که فردوس کاویانی به ما آموخت.»
وی سپس با اشاره به تلاش‌های کاویانی برای تامین و تهیه‌ی مسکن برای همکاران خود گفت: «کاویانی به من و سایر همکاران آموخت که نظم، ادب و جدیّت در کار را جدی بگیریم؛ و شاید بتوان گفت این مهم‌ترین رهاورد سال‌های طولانی همکاری با این بازیگر قدیمی است.»
استاد اخلاق و تواضع
بخش بعدی برنامه به پخش پیام تصویری حسن فتحی اختصاص داشت. فتحی که سال‌ها قبل در نمایش‌نامه‌ی «چهار صندوق» به کارگردانی فردوس کاویانی بازی کرده در این‌باره گفت: «هجده سالم بود که با فردوس کاویانی آشنا شدم. آن زمان دانشجوی رشته‌ی روان‌شناسی بودم و استاد کاویانی در دانشگاه ما تدریس کلاس‌های تئاتر را برعهده داشت. ایشان از من خواست تا در نمایش‌نامه‌ی «چهار صندوق» نوشته‌ی استاد بهرام بیضایی بازی کنم و من با کمال میل انجام این کار را پذیرفتم.»
وی گفت: «با قطعیت می‌توانم بگویم آشنایی با استاد کاویانی که بعدها بیرون از محیط دانشگاه هم ادامه پیدا کرد، به اضافه‌ی تلاش‌های او برای آشنایی دانشجوها با تعدادی دیگر از اساتید هنر نمایش، نقش بسیار زیادی در شکل‌گیری سرنوشت فرهنگی، هنری امثال من داشت. در این دوران ضمن آشنایی با آخرین دستاوردهای هنر نمایش در جهان، شاهد منش، روحیه و کردار و گفتار استادی بودیم که برای همه‌ی ما دانشجوهای ایشان بسیار جذاب و مثال‌زدنی بود.»
فتحی هم‌چنین گفت: «در تمام سال‌هایی که ایشان را می‌شناسم حتی یک‌بار ندیدم که نسبت به یکی از همکاران خود غیبت یا بدگویی کند. به این ترتیب در کلاس‌های او آموختم که در جهان هنر روا نیست که هنرمند، اثبات خود را در نفی و تحقیر دیگران جست‌وجو کند.»
وی افزود: «از محضر استاد فردوس کاویانی آموختم اگر در مرتبه‌ی نخست، شاگرد فروتن و متواضع خوبی نباشم، در آینده استاد خوبی نخواهم شد.»
دیوارهایت را خراب کن و رویاهایت را در آغوش بگیر!
سخنران بعدی مراسم «گوشه‌های کم‌پیدای سینمای ایران» علی‌رضا خمسه بود. این بازیگر پرسابقه با ذکر این نکته که از سال 1354 و در کارگاه نمایش با فردوس کاویانی آشنا شده گفت: «از بین همه‌ی استادان برجسته‌ای که در این کارگاه حضور داشتند، بیش از همه به فردوس کاویانی علاقه پیدا کردم و او را الگوی خودم قرار دادم. دلیل‌اش هم این بود که بدن و فیگورهای او خیلی مناسب نمایش‌های کمدی بود. در حالی که کمدین‌های آن دوره، بازیگرانی بودند که فقط کلام بامزه‌ای داشتند و از فیگورهای مناسب این‌گونه نقش‌ها بهره‌ی چندانی نداشتند.»
وی گفت: «وقتی در شورای مرکزی انجمن بازیگران با کاویانی کار صنفی انجام می‌دادیم به او پیشنهاد دادم با هم کار کنیم. در همان دوره ناصر آقایی که تصمیم گرفته بود کتابی درباره‌ی پانتومیم منتشر کند از من خواست تا به عنوان مدل عکس‌های کتاب با او همکاری کنم و من به جای خودم فردوس کاویانی را معرفی کردم که خوش‌بختانه نسخه‌های کم‌یاب آن کتاب هنوز هم با عکس‌های ایشان دست به دست می‌چرخد.»
خمسه هم‌چنین گفت: «فردوس کاویانی برای من یک کمدین بزرگ بوده و هست. بازیگری که به صورت همزمان، هم کمدی و تراژدی را می‌شناسد و هم با درام آشناست.»
وی افزود: «بسیار متاسف شدم که او خیلی زود مجبور شد از دنیای تصویر فاصله بگیرد و این تاسف زمانی شدیدتر می‌شود که حضور درخشان او را در فیلم‌ها، تئاترها و سریال‌های بیش‌تری تصور می‌کنم.»
خمسه سپس با یادآوری بخشی از خاطرات دوستی و همکاری خود با فردوس کاویانی گفت: «زمانی که او در شورای مرکزی انجمن بازیگران فعالیت داشت، مهم‌ترین دغدغه‌اش کمک به تامین مسکن برای همه‌ی همکاران بود و از آن‌جا که خودش هم دچار همین مشکل بود، دردِ بی‌خانه‌ها را بهتر درک می‌کرد. اما تلاش‌های فداکارانه‌ی او گاهی نتیجه‌ی عکس داشت و ناسپاسی‌های متعددی را رقم می‌زد. ناسپاسی‌هایی که اشک‌های تلخ او در خلوت خود را در پی داشت.»
وی در پایان صحبت‌های خود خطاب به کاویانی گفت: «فردوس جان، ای‌کاش مثل مش‌مهدی فیلم «اجاره‌نشین‌ها» کلنگ به دست بگیری و دیوارهای اطرافت را خراب کنی. دیوارهایی که رویاهایت را تنگ و تو را از دسترسی به آن‌ها دور کرده‌اند.»
مایه گذاشتن از جسم و جان
نفر بعدی که برای اشاره به گوشه‌ای از خاطرات و همکاری خود با فردوس کاویانی روی صحنه آمد، صدرالدین زاهد بود. این بازیگر قدیمی تئاتر با تشکر از برگزاری این مراسم نکوداشت گفت: «من شاهد بخش‌هایی از فعالیت فردوس کاویانی بوده‌ام که متاسفانه برخلاف فعالیت‌های او در سینما و تلویزیون، در سایه قرار گرفته و چندان به چشم نمی‌آید. بخش‌هایی که امروز می‌توان گفت یکی از برجسته‌ترین دوره‌های کار و فعالیت ما بوده است.»
وی سپس با نقل قول جمله‌ای از استاد خود، پیتر بروک که به «بازی نکردن» به عنوان «یکی از عوامل ارائه‌ی بازی خوب» اشاره داشت گفت: «فردوس کاویانی چنین بازیگری بود و هست. بازیگری که از جسم و جان و روح و روان خود مایه می‌گذاشت تا بهترین کار خود را ارائه دهد.»
زاهد هم‌چنین گفت: «خیلی خوش‌حالم که چنین مجلس درخوری برای این بازیگر ارزنده‌ی سینما، تئاتر و تلویزیون برگزار شده است. بازیگری که خوش‌بختانه در دوران حیات، مورد قدردانی قرار می‌گیرد.»
بازیگر واقعی تئاتر
سخنران بعدی این مراسم نکوداشت، هادی مرزبان، از یاران و همکاران قدیمی فردوس کاویانی بود. این کارگردان پرسابقه‌ی تئاتر با اشاره به سابقه‌ی دیرپای دوستی و همکاری خود با کاویانی گفت: «در سال‌های اخیر هر بار که مجبور شده‌ام تقاضای برخی مدیران و مسئولان برای دیدار و عیادت از کاویانی را با او مطرح کنم، پیام او فقط یک کلمه بوده است: نه؛ و توضیح‌اش هم این است که سال‌هاست به گوشه‌نشینی و سکوت در زمینه‌ی فعالیت خود عادت کرده و دلش نمی‌خواهد از این فضا فاصله داشته باشد.»
وی سپس با اشاره به اجرای نمایش رادیویی «پلکان» به عنوان تنها یکی از همکاری‌های دیرپای خود با فردوس کاویانی گفت: «در اجرای این نمایش زنده‌یاد اکبر رادی، اجرای یکی از نقش‌ها را برعهده داشت و زمانی که ضبط «پلکان» به پایان رسید او با خوش‌حالی گفت: خوش‌بختانه فردوس کاویانی هم به خانواده‌ی ما پیوست.»
مرزبان افزود: «فردوس، عاشق تئاتر بود و در طول این سال‌ها هر بار اجرای نقشی در سینما پیشنهاد می‌شد با من تماس می‌گرفت و مشتاقانه می‌‌پرسید: در این فاصله، تو با من کاری نداری؟!»
مرزبان سپس با اشاره به نمایش «تانگوی تخم‌مرغ داغ» به عنوان یکی از واپسین همکاری‌های خود با کاویانی گفت: «برای بازی در این نمایش خیلی به او اصرار کردم و البته سرانجام اجرای نقش کوتاهی را پذیرفت که به خوبی هم در آن درخشید.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «فردوس کاویانی، بازیگر واقعی تئاتر است. بازیگری که به تئاتر عشق می‌ورزد، حضور تماشاگر را فراموش می‌کند و به همین خاطر خیلی‌ها در برابر او کم می‌آورند.»
عاشق بازیگری
مهرانه مهین‌ترابی هم سخنران بعدی این مراسم نکوداشت بود که پشت تریبون قرار گرفت تا درباره‌ی همکار قدیمی خود صحبت کند. مهین‌ترابی گفت: «این مرد به قدری خوب، نازنین و ستودنی است که وقتی شنیدم این مراسم برای نکوداشت او برگزار شده با جان و دلم به این‌جا آمدم.»
وی سپس با اشاره به لزوم قدردانی از هنرمندان در زمان حیات آن‌ها گفت: «این افراد نمونه‌های خیلی خوبی از انسانیت، محبت و حرفه‌ای‌گری هستند. هنرمندانی که همواره بدون هیچ‌گونه ظاهرسازی و خودنمایی فعالیت می‌کنند و فردوس کاویانی، نمونه‌ی بارز آن‌هاست.»
مهین‌ترابی هم‌چنین گفت: «وقتی روبه‌روی هم بازی می‌کردیم، از ایشان خیلی چیزها یاد گرفتم که برخورد مستقیم با تماشاگر، تنها یکی از آن‌هاست.»
وی افزود: «از صمیم قلب آرزو می‌کنم بار دیگر سلامت پیدا کند و فرصت دیگری فراهم شود تا شاید بار دیگر در مقابل ایشان حاضر شوم و از عشق او به بازیگری بهره بگیرم.»
یک بازیگر درجه یک
بخش بعدی برنامه به پخش پیام تصویری داریوش مهرجویی اختصاص داشت. این فیلم‌ساز تاثیرگذار سینمای ایران ضمن تبریک به فردوس کاویانی و خطاب او گفت: «از برگزارکنندگان این برنامه‌ی بزرگداشت و هم‌چنین امیر پوریا که نشان داد واقعاً قدرشناس است تشکر می‌کنم. خصوصاً به این خاطر که قدر تو به عنوان یک بازیگر درجه یک را دانسته است.»
وی سپس با اشاره به چهار تجربه‌ی موفق و قبلی خود با فردوس کاویانی گفت: «تو یکی از آن بازیگران زیرپوستی و بسیار توانا هستی. متاسفم که به دلیل زندگی در خارج از شهر تهران و مشکلات رفت و آمد نتوانستم در این مراسم حضور داشته باشم. با این‌حال خیلی خوش‌حالم که این برنامه را برگزار کرده‌اند و این‌طوری از تو قدرشناسی می‌کنند؛ که واقعاً لایقش هستی.»
وی در پایان این فایل ویدئویی گفت: «خیلی تبریک می‌گویم و امیدوارم به‌زودی بتوانم یک شات از تو در یکی از فیلم‌های آینده‌ام بگذارم.»
فردوس کاویانی: به این مراسم خوش آمدید
بخش بعدی این مراسم نکوداشت به پخش پیام تصویری فردوس کاویانی اختصاص داشت. کاویانی در این پیام که بعد از توضیحات او درباره‌ی ظرایف نقش خود در فیلم «سگ‌کشی» (بهرام بیضایی) به نمایش درآمد گفت: «خیلی خوش‌حالم که در خدمت شما هستم و امیدوارم همیشه سالم و تندرست و پیروز باشید.»
وی سپس خطاب به حاضران در مراسم گفت: «خیلی لطف کردید که تشریف آوردید. من واقعاً خوش‌حالم و امیدوارم همه‌ی بازیگران و هنرمندان واقعاً خوش‌حال و سرزنده و شاداب باشند تا بتوانند کارشان را بهتر انجام دهند.»
کاویانی هم‌چنین گفت: «متاسفانه از مدت‌ها پیش شرایط به گونه‌ای رقم خورد که نتوانستم فیلم یا تئاتر بازی کنم و در خدمت شما باشم. از تمام شما عزیزانی که واقعاً لطف می‌کنید و تلفنی احوال‌پرس من هستید سپاس‌گزارم. شما با این کار باعث شادی و انرژی ما می‌شوید. پایدار باشید.»
آرمیتا کاویانی: پدرم عاشق است
در بخش پایانی این نکوداشت، امیر پوریا با ذکر خاطره‌ای از یکی از بازیگران نقش‌های مقابل فردوس کاویانی که به رعایت اصول انسانی در کنار تخصص و حرفه‌ی بازیگری اشاره داشت، از فرزند ایشان دعوت کرد تا به‌عنوان پایان‌بخش مراسم با حاضران صحبت کند.
آرمیتا کاویانی در این بخش از مراسم گفت: «صحبت کردن از طرف پدر برایم خیلی سخت است. ایشان از این که به دلیل بیماری نتوانست در مراسم نکوداشت خود شرکت کند خیلی ناراحت بود و از من خواست تا به همین خاطر از شما عذرخواهی کنم.»
وی گفت: «تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که پدرم در طول زندگی‌اش همواره عاشق بوده و من عشق را از او آموخته‌ام. او همیشه عاشق و نگران ایران‌زمین، مردم و همکارانش بود و هست؛ و به همین خاطر همواره با خنده‌های شما می‌خندد و با ناراحتی‌هایتان غمگین می‌شود.»
آرمیتا کاویانی گفت: «امیدوارم بتوانم مثل پدرم باشم و تنها آرزویم این است که همه‌ی ما بتوانیم با همدیگر مهربان باشیم و عاشقانه رفتار کنیم.»
گفتنی است در حاشیه‌ی این مراسم با اهدای لوح تقدیر و هدیه‌هایی که از سوی منوچهر شاهسواری (مدیرعامل خانه سینما) و فاطمه معتمدآریا (رییس انجمن بازیگران سینمای ایران) ارائه شد، از جایگاه هنری استاد فردوس کاویانی قدردانی به عمل آمد و تازه‌ترین برنامه‌ی «گوشه‌های کم‌پیدای سینمای ایران» با تشویق پرشور و طولانی حاضران به پایان رسید.