در ابتدای جلسه‌ی نقد و بررسی این فیلم‌ها که با حضور همایون امامی و پرویز جاهد برگزار شد، ناصر صفاریان، دبیر کانون فیلم با تشکر از سامان بیات که به گفته‌ی او نسخه‌های با کیفیت و قابل قبول این مستندها را در اختیار خانه سینما گذاشته بود گفت: «یکی از ویژگی‌های ابراهیم گلستان استفاده از نماهای طولانی و تقطیع آن‌ها در هنگام تدوین فیلم‌هاست که در کنار گفتار متن فیلم‌های او به شناسنامه و مُهر او تبدیل شده است.» صفاریان سپس با اشاره به «ویژگی‌های خاص گفتار متن در فیلم‌های ابراهیم گلستان» گفت: «در آثار او گفتار متن در حکم توضیح یا توصیف صحنه‌ها نیست. به این ترتیب با متن‌هایی روبه‌رو هستیم که گلستان در برخی از آن‌ها از زبان کنایه بهره برده است. کنایه‌هایی که گاهی باعث شده حتی از وزن تصویرها نیز کاسته شود.»
وی هم‌چنین با اشاره به فیلم‌های به نمایش درآمده در کانون فیلم خانه سینما گفت: «تنها فیلم این مجموعه که درباره‌ی کارگردانی آن شائبه‌هایی وجود دارد مستند «موج و مرجان و خارا» است که در تیتراژ، نام آلن پندری به عنوان کارگردان آن قید شده؛ و بد نیست این موضوع در جلسه‌ی امشب مورد بحث و بررسی قرار گیرد.»
در ادامه‌ی جلسه، پرویز جاهد، ابراهیم گلستان را «یکی از پیشگامان سینمای مستند و مدرن» معرفی کرد و افزود: «خوش‌بختانه نسخه‌ای که از این فیلم‌ها در جلسه‌ی امشب به نمایش گذاشته شد کیفیت خوب و قابل قبولی داشت؛ و این نکته‌ای بود که روز گذشته وقتی در تماسی تلفنی، خبر برگزاری نمایش این فیلم‌ها را به ابراهیم گلستان دادم برای خود او نیز پرسش‌برانگیز و البته خوش‌حال‌کننده بود.»
وی سپس با اشاره به نمایش نسخه‌ی ترمیم شده‌ی «خشت و آینه» در یکی از جشنواره‌های فیلم در ایتالیا که چند سال پیش برگزار شد گفت: «این فیلم‌ساز قدیمی سینمای ایران درصدد است تا با همکاری یکی از پخش‌کننده‌های شناخته‌شده‌ی اروپایی مستندهای خود را در قالب یک پکیج منتشر کند. اتفاقی که امیدواریم در آینده‌ی نزدیک عملی شود.»
جاهد در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به نکته‌ی مطرح شده از سوی ناصر صفاریان درباره‌ی نقش آلن پندری در ساخته شدن فیلم «موج و مرجان و خارا» گفت: «نکته این‌جاست که در جریان تولید این فیلم (در 1336) ابراهیم گلستان دچار شکستگی پا شد و یکی از دوستان انگلیسی‌اش که در کمپانی شل کار می‌کرد، آلن پندری را فرستاد تا زیر نظر گلستان، تولید این پروژه را ادامه دهد. این در حالی است که تمام نماهای هوایی و بخش‌های مشکل فیلم که با هلی‌کوپتر فیلم‌برداری شده توسط خودِ گلستان فیلم‌برداری شده است.»
وی گفت: «در حقیقت، گلستان با اعطای عنوان کارگردانی این فیلم به آلن پندری قصد داشته از او تشکر کند اما از آن‌جا که فیلم‌های آلن پندری و امکان مقایسه‌ی آن‌ها با مستندهای ابراهیم گلستان وجود دارد باید پذیرفت اشاره به نقش یا تاثیر آلن پندری در ساخت «موج و مرجان و خارا» چندان باورکردنی نیست.»
جاهد هم‌چنین گفت: «بدون شک پشت این فیلم و هم‌چنین سایر تولیدات استودیو گلستان، خود ابراهیم گلستان حضور داشته است. سینماگر اندیشمندی که در این فیلم‌ها به مستندهای صنعتی و پروژه‌های مرتبط با موضوع توسعه، بعد تازه و دیگری بخشیده است. در حقیقت، ابراهیم گلستان با انجام این کارها نه قصد داشته یک فیلم گزارشی بسازد و نه برای تلویزیون یک رپرتاژ تهیه کند. به عبارتی دیگر گلستان می‌خواسته زاویه دید منحصر به فرد خودش را درباره‌ی توسعه و تحول صنعتی در ایران اثبات کند که وجه مشخصه‌ی او در تمام آثارش به حساب می‌آید.»
این منتقد سینما سپس با اشاره به نقش و جایگاه استودیو گلستان در تولید مستندهایی با موضوع توسعه‌ی شرکت نفت گفت: «تمرکز گلستان در این فیلم‌ها بر حماسه‌ی کار و نحوه‌ی بهره‌مندی کشور از موهبت‌های آن بوده است؛ و این نکته در سایر فیلم‌های او نیز دیده می‌شود.»
وی هم‌چنین گفت: «فیلم‌های این فیلم‌ساز نشان می‌دهد او برخلاف برخی روشنفکران هم‌دوره‌ی خود مخالف مدرنیزاسیون کشور نبوده اما نسبت به آن انتقادهایی هم داشته است. به عنوان مثال در «موج و مرجان و خارا» نحوه‌ی اتصال جزیره‌ی خارک از طریق لوله‌های نفت به گچساران را می‌بینیم اما از سوی دیگر به نابودی اکوسیستم و طبیعت نیز اشاره شده که در بر گیرنده‌ی تقابل سنت و مدرنیته از نگاه اوست.»
جاهد افزود: «گفتار متن شاعرانه‌ای که در حاشیه‌ی صوتی این فیلم شنیده می‌شود فقط اطلاعات به مخاطب نمی‌دهد بلکه با لحن بسیار غم‌خوارانه‌ای به تغییرات محیطی نیز اشاره می‌کند؛ و این شامل گفتار متن «گنجینه‌های گوهر» هم هست که در قالب صدایی احاطه‌کننده و بدون بدن، مخاطب فیلم را تسخیر می‌کند. گفتاری که ابراهیم گلستان از آن به عنوان بیانیه‌ای علیه سلطنت شاه و جواهرات موجود در خزانه‌ی بانک مرکزی بهره برده است.»
بخش بعدی جلسه به صحبت‌های دیگر منتقد مهمان برنامه اختصاص داشت. همایون امامی نیز در ابتدای این بخش با اشاره به کیفیت تصویری خوب و قابل قبول فیلم‌هایی که به نمایش گذاشته شد گفت: «در حقیقت، برگزاری این جلسه‌ی نمایش فیلم، مدیون زحماتی است که سامان بیات برای پیدا و آماده کردن این آثار کشید. محبت‌های بی‌دریغی که جایگزین کردن باند صدای فارسی «موج و مرجان و خارا» با نسخه‌ی دوبله انگلیسی این فیلم، تنها یکی از آن‌هاست.»
وی سپس در پاسخ به نکته‌ی مطرح شده درباره‌ی نقش آلن پندری در کارگردانی فیلم «موج و مرجان و خارا» گفت: «در ساخت این فیلم، ابراهیم گلستان اعتبار اصلی را برای تهیه‌کننده قائل شده و به همین خاطر در تیتراژ از نام آلن پندری به عنوان کارگردان استفاده کرده است.»
امامی هم‌چنین گفت: «گلستان در دوران طولانی‌مدت نقاهت، از داخل بیمارستان و خانه، تمام جزییات پروژه را کنترل می‌کرده و به همین خاطر در ابتدای تیتراژ فیلم از عنوان «فیلمی از ابراهیم گلستان» استفاده کرده و نام آلن پندری را به عنوان کارگردان آورده است.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با روایت داستان‌هایی از ساخته شدن فیلم «گنجینه‌های گوهر» گفت: «باید پذیرفت حضور ابراهیم گلستان بسیار ارزشمند و غنیمت است؛ حتی اگر در دهه‌های گذشته هیچ فیلمی نساخته باشد.»
این منتقد سینما سپس «گفتار متن فیلم‌های ابراهیم گلستان» را «منحصر به فرد و یکه» توصیف کرد و افزود: «این ویژگی در فیلم‌های او از یک سیر تحول برخوردار بوده و به عنوان مثال در گفتار متن «موج و مرجان و خارا» از زبان ادیبانه‌ای بهره برده است.»
در ادامه‌ی جلسه، پرویز جاهد نیز با تاکید بر این نکته به عنوان «یک ویژگی استثنایی در فیلم‌های ابراهیم گلستان» گفت: «از این نظر آثار او به دو دوره قابل تقسیم‌بندی است که دوره‌ی نخست شامل مستندهای صنعتی است. در حقیقت، بیان شخصی و سبک و لحن خاص او از فیلم «از قطره تا دریا» به بعد در فیلم‌های او نمود پیدا کرده است. سبک خاصی که شامل عناصر صوتی و بصری است.»
وی سپس «گلستان» را «یک فیلم‌ساز صاحب‌سبک» دانست و افزود: «سینمای ابراهیم گلستان دارای زیبایی‌شناسی خاصی است که در کلام و تصویرهای فیلم‌های او به روشنی دیده می‌شود. سینمایی که حاصل مواجهه‌ی یک متفکر اندیشمند با واقعیت بیرونی و جهان پیرامون اوست.»
در بخش پایانی این جلسه‌ی نقد و بررسی نیز همایون امامی، فیلم‌ساز مورد بحث را «پدر سینمای مستند ایران» معرفی کرد و افزود: «در شرایطی که کارمندان اداره‌ی فرهنگ و هنر از روی دست گروه سیراکیوز فیلم‌های ابتدایی و توهین‌آمیز می‌ساختند، ابراهیم گلستان نخستین فیلم‌سازی بود که مستندهایی با استانداردهای جهانی تولید کرد.»
وی گفت: «به همین خاطر نخستین جایزه‌هایی که سینمای مستند ایران دریافت کرده به فیلم‌های او تعلق گرفته؛ و این افتخار بزرگی است که در قاموس سینمای ایران به ثبت رسیده است.»
