ماریو داماس نونز: از دنیای سینما تا عرصه سیاست/ سفیر پرتغال درباره جشنواره چه گفت؟

به گزارش ستاد خبری، گرچه در روز پایانی سی و چهارمین جشنواره جهانی فجر قرار انتظار مواجه شدن با مهمانی سطح بالا از منظر سیاسی را نداشتیم، اما سفیر پرتغال در تهران برای دیدن فیلم به کاخ جشنواره آمد. او در دهه‌ هفتاد میلادی منتقد سینما بوده است. هدف ماریو داماس نونز از شرکت در جشنواره دریافت اجازه نمایش چند فیلم از کشور پرتغال در جشنواره فجر بود.

از شرکت در جشنواره امسال چه هدفی را دنبال می‌کنید؟

ماریو داماس نونز: این مسئله به گذشته‌ من باز می‌گردد. در روزگاری نه چندان دور، منتقد سینما بودم. در سال‌های دور و در دهه هشتاد میلادی ، هنگامیکه که هنوز حرفه دیپلماتیک خود را آغاز نکرده بودم، به عنوان دستیار کارگردان در ساخت یک فیلم شرکت کرده‌ام. در حدود دو سال پیایی است که سعی داریم اجازه نمایش دو فیلم پرتغالی را در جشنواره فجر دریافت کنیم. اما به دلایل مختلفی هنوز موفق نشدیم. به دلایل بسیاری، همیشه یافتن فیلم مناسب برای نمایش کار دشواری است. برخی از این دلایل آشکار و مبرهن هستند و برخی دیگر نه. دلایل آشکار موانعی را در سر راه ما برای یافتن فیلمی مناسب قرار دادند. اگرچه امسال فرصتی پیش آمد تا دو فیلم را در جشنواره به نمایش بگذاریم، ولی در نهایت مشخص شد فیلمهای انتخاب شده نظر دست‌اندرکارن جشنواره را تامین نکرده‌اند. بنابراین اکنون به دلیل تماشای فیلمها به اینجا آمده‌ام. و چیز زیادی در مورد سینمای ایران نمی‌دانم، البته به جز سینمای عباس کیارستمی و اصغر فرهادی. در کشور من فیلمهای ایرانی بسیار کمی در سینما و تلویزیون به نمایش در می‌آید. شاید فقط در فستیوال‌ها فرصت تماشای فیلمهای ایرانی را داشته باشیم و این فرصت کافی به نظر نمی‌رسد و فیلمهای خوب ایرانی بسیاری را از دست می‌دهیم.

بسیاری از خارجی‌ها عباس کیارستمی را می‌شناسند، چطور اصغر فرهادی و سینمایش را کشف کردید؟

چند سال پیش که فیلم «گذشته» فرهادی را در سینما تماشا ‌‌کردم، توانستم حداقل یکی از ابعاد سینمای ایران را کشف کنم که بسیار جالب بود. بنابراین سینمای او را دنبال کردیم و احتمالا با تماشای فیلم آخری که در جشنواره کن هم حضور دارد، بیش از پیش او را خواهیم شناخت. البته فیلم «گذشته» از لحاظ ساختار دچار مشکلاتی است. مسئله‌ای که این فیلم با آن مواجه است گم‌گشتگی در میان دو فرهنگ است. و فیلم قطعا نباید تفاوتهای میان دو تمدن متفاوت را از یکدیگر جدا کند و در واقع به همین دلیل کارگردان نمی‌تواند پیام خود را به مخاطب برساند.

یعنی فیلم را به اندازه آثار قبلی این سینماگر دوست ندارید؟

فکر می‌کنم فیلم اندکی توسط تهیه‌کننده فرانسوی تعدیل شده است و بنابراین نتیجه حاصله به اندازه آثاری که فرهادی در کشور خود ساخته است، شفاف نیست. این صرفا بدین معنا نیست که اگر فیلمی را در خارج از وطن خود ساختید، فیلم مناسبی از کار در نخواهد آمد. مسئله بر سر این است که باید به ارزشها و نقطه‌نظرهای خود متکی باشید. هنگامی که شما به قیمت ساخته شدن فیلم، از یک سری دیدگاه‌های خود صرف‌نظر می‌کنید، خویشتن واقعی خود را نیز همراه آن گم می‌کنید و به نظرم این همین نکته‌ای است که در فیلم فرهادی مشهود است. به عقیده من فیلم «جدایی نادر از سیمین» به مراتب فیلم بهتری از  «گذشته» است. امیدوارم فرهادی در فیلم جدید خود به همان دیدگاه بازگردد. البته نه به این خاطر که این فیلم را دوباره در کشور خود می‌سازد، چراکه مسئله سینما، مسئله ملیت نیست، بلکه مسئله تفکر است. آنچه گفتم قدردانی کوتاه من از سینمای فرهادی و دلیل حضورم در اینجا است.

گفتید برای دیدن یک فیلم اینجا هستید. چه فیلمی را تماشا کردید؟

«سیانور» که دیگاه تاریخی جالبی را دنبال می‌کرد. فیلم ماجرای درگیری‌های بین انقلابیون و ساواک در قبل از انقلاب، به تصویر می‌کشد. از منظر تکنیکی، فیلم در جایگاه خوبی قرار دارد، فیلمبرداری، نسبت به دوره‌ای که فیلم در آن روایت می‌شود، مناسب کار شده است. اما متاسفانه‌ بازی یکی از بازیگان فیلم فاجعه است، نمی‌دانم که او بازیگر بدی است یا اینکه کارگردان نتوانسته است به خوبی او را هدایت کند. اما به شکل کلی فیلم جالبی بود.

با توجه به علاقه‌ای که به سینما دارید، آیا قصد گذر از آن موانع را در سال آینده و با فیلمی دیگر دارید؟

سال آینده ماموریت من در تهران به اتمام رسیده، اما مطمئنا توصیه‌های لازم را به سفیر بعدی خواهم داشت و هنگامی هم که خود به لیسبون بازمی‌گردم، سعی می‌کنم اثری مناسب با شرایط جشنواره فجر پیدا کرده و آن را در این جشنواره بین‌المللی شرکت دهم.

می‌توانید اسم آن فیلم به خصوص را، که سال گذشته از طرف هیات انتخاب‌کننده رد شد، به ما بگویید؟

گربه‌ها سرگیجه ندارند، که داستان پسری را روایت می‌کند که به دلایلی، مدت زمان زیادی را روی پشت‌بام زندگی می‌کند. عنوانی فیلم بسیار شاعرانه است. همانطور که می‌دانید، گربه‌ها سرگیجه ندارند و نقش اصلی این فیلم به خاطر مشکلاتی که با آن‌ها کلنجار می‌رود، به گونه‌ای شبیه یک گربه تلقی می‌شود.