کارگاه تخصصی «شیوه‌های نوین تولید با نگاهی به جلوه‌های بصری» دیروز 28 بهمن ماه در سالن سیف الله داد خانه سینما برگزار شد و متخصصین این حوزه، آخرین کارهای انجام گرفته مربوط به جلوه‌های بصری و VFX در سینمای ایران را به بحث و بررسی گذاشتند و در مورد شیوه تعامل بین فیلم‌ساز و طراح جلوه‌های بصری گفتگو کردند.
دکتر امیررضا معتمدی رئیس صنف جلوه‌های بصری سینمای ایران که مسئولیت طرح مباحث این کارگاه را نیز برعهده داشت پس از ارائه شفاهی و تصویریِ بخشی از تاریخچه‌ی ظهور و بروز جلوه‌های بصری در سینما گفت : «جلوه‌های بصری یک تخصص میان‌رشته‌ای میان سینما و انیمیشن به حساب می‌آید. باورپذیریِ کار جلوه‌های بصری اهمیت بسیار بالایی دارد و اگر جواب ندهد فیلم عملاً قافیه را باخته است. فناوری، ابزار هنرمند است تا هنرش را در بالاترین سطح باورپذیریِ زمان خودش ارائه کند. ذهن ما به مرور با گذشت زمان توسط سینما تربیت شده و تصاویر عجیبی که می‌بیند برایش ملموس‌تر شده است».
معتمدی در مورد شرایط مختلف کار با VFX هم توضیح داد: «بخش ساده جلوه‌های بصری، اصلاح کردن تصویر است؛ به بیان دیگر، هر تصحیحی که در تصویر صورت می‌گیرد. تکنیکی‌ترین جلوه‌های بصری نیز کروماکی و کار با آن است. یک سری نکات و قواعد برای حرفه‌ای و باورپذیر بودن جلوه‌های بصری باید انجام بگیرد تا ترکیب تصویر برای بیننده قابل باور باشد. اصل مطلق جلوه‌های بصری، انجام هر تلاش ممکنی جهت متقاعد کردن مخاطب است؛ باید هر پلانی بارها و بارها دیده شود و بررسی شود کجای آن ممکن است مخاطب، فیلم را به لحاظ علمی، کمپوزیسیون، ترکیبِ تدوین و حتی شیوه قصه‌گویی قبول نکند».
سطوح کاربری جلوه‌های بصری در فیلمسازی بخش دیگر سخنان وی بود: «حداقل کاربریِ VFX اصلاح کردن است؛ پاک کردن سیم، اضافه کردن پرنده، تعویض آسمان، restoration، پیوسته کردن دو فایل تصویری با هم و غیره و غیره همگی جلوه‌های بصری هستند. مرحله بعدی هنگام فیلم‌برداری است که برای عبور از محدودیت‌های تولید، از جلوه‌های بصری استفاده می‌شود. فرض کنید بخواهید میدان آزادی را خالی از ماشین و عابر به تصویر بکشید، یا آتشی با زبانه مرتفع، و استادیوم آزادی را پر از تماشاگر جلوی دوربین ببرید؛ اینکار با VFX بسیار مقرون به صرفه‌تر از ساختن آن جلوی دوربین است. سطح اصلی ویژوال افکتس که در ایران مغفول مانده نیز کانسپت و ایده فیلمسازی است، یعنی ویژوال افکتس در خدمت ساخت فیلمی باشد که اگر آن را از مراحل طراحی و تولید حذف کنیم، فیلم اصلا ساخته نشود».
تورج منصوری مدیر فیلم‌برداری کهنه‌کار سینما نیز در رابطه با شکل گیری پدیده جلوه های بصری در سینمای جهان سخنرانی کرد. منصوری گفت :«استفاده خلاقانه از تیتراژ فیلم‌ها در دهه 50 و 60 میلادی آغاز دورانی بود که جلوه‌های ویژه و تکنیک‌های لابراتواری با کمک فیلم‌برداری، شکل گرفت. اپتیکال پرینترها به ماشین‌هایی تبدیل شدند که باعث شد گروهی از فیلم‌سازها امر فیلمسازی را به لابراتوار منتقل کنند. در دهه 70 این صحبت بود که به دورانی می‌رسیم که می‌توان بدون حضور در لوکیشنی، خیال و تصور خودمان را به فیلم تبدیل کنیم و الان، عملاً به این دوران نزدیک شده‌ایم. در دوران دیجیتال، فیلم‌نامه دیگر بخشی از تولید است، و تصمیم به تولید باعث می‌شود تا فیلم‌نامه برای آن ساخته شود».
«تولید و ارتباط آن با جلوه‌های بصری» عنوان صحبت‌های سخنران بعدی منوچهر شاهسواری تهیه کننده سینما و مدیرعامل کنونیِ خانه سینما در این کارگاه بود که برای فیلم‌سازان برگزار می‌شد. شاهسواری ابتدا در مورد ادامه‌دار بودن چنین کارگاه‌هایی صحبت کرد: «مدتی است که بین مدرسه ملی سینما و خانه سینما مجموعه پروژههای مشترکی برای ارتقای دانش فنی سینمای ایران در جریان است که امیدواریم بتوانیم نتایج آن را به زودی بر صحنه سینما مشاهده کنیم».
وی ادامه داد: «با توجه به گسترش نظام ارتباطات و فهم عمومی از دیجیتال، اگر نتوانیم قدرت خلاقانه نسبت به موضوعات و مفاهیم را گسترش دهیم به طور قطع در سینما دچار مشکل می‌شویم. سینمای ما به شدت به این تجربه و دانش نیاز دارد. فکر می‌کنم دیجیتال برای سینمای ایران از نان شب واجب‌تر است؛ واقعیت این است که دیجیتال در مفهوم کنشگریِ فلسفی، ما را به شناخت از خودمان می‌رساند و در شکل‌دهی به آینده‌مان می‌تواند موثر باشد. دیجیتال، فرصت و معبری است که سینمای ایران به عنوان یک آزمایشگاه، چه برای تصویر کردن گذشته و چه برای آینده احتمالی، نقش اصلی را بازی می‌کند. در چنین وضعیتی، در تولیدی که مبنای آن با قواعد دیجیتال است، شیوه‌های قدیمی دیگر جوابگو نیستند و نیازمند روش‌های متفاوت و جدید از درک امر تولید در سینمای ایران هستیم. دیگر نمی‌شود گفت من برای دغدغه شخصی‌ام آمده‌ام این همه سرمایه و نیروی انسانی را برای ساخت فیلم به کار ببرم؛ امروزه باید همه تیم تولید را برای رسیدن به یک نتیجه واحد روی پرده سینما متقاعد کنی».
در بخش دوم جلسه، فرید ناظرفصیحی، سینا قویدل و امیررضا معتمدی، پروژههای VFX اخیر خود از جمله طراحی جلوه‌های بصری فیلم «چهارراه استانبول»، «ماهورا»، «نفس» و ... را برای حضار با دو حالت راش خام و پس از اجرای لایه‌های مختلف جلوه‌های بصری به نمایش گذاشتند و فیلم‌سازان سوالات و ابهامات خود را با طراحان آن مطرح کردند.
لازم به ذکر است این کارگاه به منظور آشنایی فیلم‌سازان جوان ایرانی با الگوهای نوین تولید و شناخت ظرفیت‌ها و جایگاه جلوه‌های بصری در سینمای ایران و جهان، با همکاری مدرسه ملی سینمای ایران، معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی و انجمن جلوه‌های بصری سینمای ایران برگزار شد.
